آشنایی با حدیث "لولاک لما خلقت الأفلاک"

لولاک لما خلقت الافلاک و لولا علی ما خلقتک و لولا فاطمه ما خلقتکما

اگر تو نبودى افلاک را خلق نمى‏کردم و اگر على نبود تو را خلق نمى‏ کردم و اگر فاطمه نبود هر دوى شما را خلق نمى ‏کردم. این روایت در کتاب مستدرک سفینة البحار شیخ على نمازى ج 3، ص 168 و ج 8، ص 243 و نیز در کتاب مجمع النورین ص187 موجود است. درباره نخستین قسمت این روایت در کتب مذکور گفته شده حدیث قدسى است.

 اللهم العن ظالمی و قاتلی فاطمة الزهرا سلام الله علیها

فاطمه زهرا علیها السلام سرور زنان، و دریای بیکران دانش، آینه کمال، نمونه عینی خلوص در بندگی، جلوه تمام و کمال اسماء الله، و تجلی لطف بیکران خداوند است. زهرای اطهر علیها السلام دارای مقامی است که برای احدی غیر از حضرات معصومین علیه السلام قابل درک نیست، و آن مقام شامخ عصمت و ولایت کلیه است. 
 

در کتاب فاطمه بهجه قلب المصطفی آمده است:

(عن الله تبارک و تعالی: یا احمد، لولاک لما خلقت الافلاک و لولا علی لما خلقتک و لولا فاطمه لما خلقتکما (1)؛ ای احمد، اگر تو نبودی، افلاک را خلق نمی کردم، و اگر علی نبود، تو را خلق نمی کردم و اگر فاطمه نبود، شما را خلق نمی کردم). 
توجیه این حدیث قدسی (البته حدیث به این عبارت در کتب معتبر نیامده) این است که فلسفه آفرینش، رسیدن فیض و رحمت کامل به موجودات است. و تنها انسان کامل است که شایستگی دریافت کامل ترین فیض الهی را دارد. از آن جاری که وجود مقدس فاطمه علیهاالسلام سرچشمه و منشاء وجود یازده امام معصوم علیه السلام است، در این حدیث قدسی محور قرار گرفته است، یعنی اگر فاطمه علیهاالسلام نبود، هدف از خلقت که وجود انسان کامل و خلیفه و حجت الهی روی زمین تا ابد است حاصل نمی شد و این به معنی برتری حضرت زهرا (س) از رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم نمی باشد، بلکه بدین معنی است که ادامه انوار مقدس معصومین علیه السلام به وسیله دخت گرامی پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله و سلم است. 
به عبارت دیگر: هدف آفرینش، انوار پاک چهارده معصوم علیه السلام است و همه این بزرگواران نفس و نور واحد هستند، چنان که در آیه مباهله، (2) خدا از علی علیه السلام به عنوان نفس نبی صلی الله علیه و آله و سلم یاد کرده است. رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: «خدا من، علی، فاطمه، حسن و حسین علیه السلام را از یک نور آفرید». (3) لیکن چون فاطمه واسطه فیض یازده اختر آسمان ولایت و امامت است، خدا خطاب به حضرت محمد صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: «اگر فاطمه نبود، شما را خلق نمی کردم» زیرا آن جریان نور مقدس پیامبر از طریق فاطمه ادله یافته و تا قیام قیامت برقرار و ثابت است. .همان گونه که به لحاظ این که فاطمه علیهاالسلام وحدت بخش انوار پاک و مرکز دایره وجود است، در حدیث کسا محور پنج تن علیه السلام واقع شده است: «هم فاطمه و ابوها و بعلها و بنوها.» (4)

همچنین حضرت فاطمه (س)، تداوم بخش دعوت پیامبران الهى به توحید است. ایشان حلقه تکامل پیامبران خدا و بقیه نبوت است. زندگى ایشان امتداد زندگى و حیات پیامبران است. او وارث همه مفاخر انبیاى گذشته است و همه این مسائل را با ازدواج با امیر مومنان علیه السلام در نسل خود ماندگار کرد؛ این دو بزرگوار حلقه اتصال بین پیامبران و امامان می باشند که اگر نبودند کل امور به هم می خورد. آنان بودند که رسالتهاى گذشته را با خاتمیت و امامت پیوند داده اند. با این توضیحات شاید بتوان اندکى از مقام آن دو بزرگوار را فهمید؛ اگر این دو نبودند پیوندى بین ختم رسالت و امامت نبود. اگر این دو نبودند تمام زحمات انبیا بى ثمر می ماند. اگر این دو نبودند رساندن پیام الهى به مردم ناقص می ماند و اگر آن دو نبودند عالم خلقت معنا نداشت چون خدا هدایت گر است و راه راست را به بندگانش نشان می دهد و اگر هدایتى در کار نباشد اصل خلقت بى معنا است و وعده الهى به هدایت افراد توسط حجت هایش تحقق می یابد. آن دو محور خلقند و خلقت باید به دور محورى بچرخد. رفتار پیامبر اکرم با آن دو در همه عالم بى نظیر بود و آن حضرت چنین رفتار خوبى را با هیچ کس نداشته است؛ از این رو پیامبر خدا فرمود: غضب فاطمه غضب خداست و منافقان را با بغض به امیر مومنان می توان فهمید.

نابراین پیامبر اکرم برترین مخلوقات است و اگر على علیه السلام نبود خلقت افلاک ناقص بود. اگر على علیه السلام نبود زمین اهلش را فرو می برد.(5) اگر فاطمه  علیهاالسلام نبود خلقت معنا نداشت؛ چون ایشان سبب بقاى دین تا قیامت است. آرى! غرض و غایت خلقت رسول خدا حاصل نمی شد مگر با خلق على علیه السلام و فاطمه علیهاالسلام. خداى بزرگ در روز غدیر خم، تبلیغ رسالت را مرهون نصب على علیه السلام به امامت دانست و خشنودى خود را به دین اسلام به برکت امامت حضرت امیر علیه السلام اعلام فرمود؛ چون دین، پس از پیامبر با وجود على علیه السلام نمی میرد و پس از او نیز با دیگر امامان معصوم از فاطمه تا روز قیامت زنده می ماند.

سند و توضیح اجمالی

این روایت را مؤلف «جنة العاصمة»، از «کشف اللئالی» تالیف صالح بن عبد الوهاب عرندس، نقل می کند. همچنین در «مستدرک سفینة البحار»، از «مجمع النورین» مرحوم فاضل مرندی نقل شده و نویسنده «ضیاء العالمین» جد امی صاحب جواهر نیز این روایت را در کتاب خود آورده است.

توضیح عبارت «لولا فاطمه لما خلقتکما» بطور اجمال این است که اگر به خاطر مقام عبودیت نبود نبوت و امامت به غایت خود نرسیده بود چرا که نبوت و امامت مقدمه ای برای رسیدن به مقام عبد مطلق است. این مقام در خود پیامبر(ص) و علی(ع) نیز بود ولی در فاطمه(س) منحصراً همین مقام تجلی کرد. بنابراین در این روایت تکیه اصلی بر آن حضرت سلام الله علیها شده است.

---

1. فاطمه بهجه قلب المصطفی، ص 9، به نقل از کشف اللثالی، صاحب بن عبدالوهاب بن العرندس 
2.آل عمران، آیه 6 
3. بحارالانوار، ج 27، ص 131، حدیث 122 
4. مفاتیح الجنان، حدیث کسا

5. لولا الحجة لساخت الارض باهلها.