آیه ایثار آیه 9 سوره حشر وَ الَّذینَ تَبَوَّؤُا
الدَّارَ وَ الْإیمانَ مِنْ قَبْلِهِمْ یُحِبُّونَ مَنْ هاجَرَ إِلَیْهِمْ وَ لا
یَجِدُونَ فی صُدُورِهِمْ حاجَةً مِمَّا أُوتُوا وَ یُؤْثِرُونَ عَلى
أَنْفُسِهِمْ وَ لَوْ کانَ بِهِمْ خَصاصَةٌ وَ مَنْ یُوقَ شُحَّ نَفْسِهِ
فَأُولئِکَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ و [ نیز ] کسانی که قبل
از [ مهاجران ] در [ مدینه ] جای گرفته و ایمان آورده اند هر کس را که به سوی آنان
کوچ کرده دوست دارند و نسبت به آنچه به ایشان داده شده است در دلهایشان حسدی نمی
یابند و هر چند در خودشان احتیاجی [ مبرم ] باشد ، آنها را بر خودشان مقدّم می
دارند. و هر کس از خسّت نفس خود مصون ماند ، ایشانند که رستگارانند.
شان نزول آیه 1. پیامبر گرامى اسلام (صلی الله علیه و آله)
روز پیروزى بر یهود بنى نضیر به انصار فرمود: اگر مایل هستید اموال و خانههایتان
را با مهاجران تقسیم کنید و در این غنائم با آنها شریک شوید و اگر مىخواهید اموال
و خانههایتان از آن شما باشد و از این غنائم چیزى به شما داده نشود؟! انصار
گفتند: هم اموال و خانههایمان را با آنها تقسیم مىکنیم، و هم چشم داشتى به غنائم
نداریم و مهاجران را بر خود مقدم مىشمریم. آیه فوق نازل شد و این روحیه عالى آنها
را ستود. 2- شخصی خدمت پیامبر (صلی الله علیه و آله) آمد و عرض کرد: گرسنهام،
پیامبر (صلی الله علیه و آله) دستور داد از منزل غذایى براى او بیاورند، ولى در
منزل حضرت غذا نبود، فرمود: چه کسى امشب این مرد را میهمان مىکند؟ مردى از انصار
(حضرت علی علیه السلام) اعلام آمادگى کرد و او را به منزل خویش برد، اما جز مقدار
کمى غذا براى کودکان خود چیزى نداشت، سفارش کرد غذا را براى میهمان بیاورید و چراغ
را خاموش کرد و به همسرش گفت: کودکان را هر گونه ممکن است چاره کن تا خواب روند،
سپس زن و مرد بر سر سفره نشستند و بى آنکه چیزى از غذا در دهان بگذارند دهان خود
را تکان مىدادند، میهمان گمان کرد آنها نیز همراه او غذا مىخورند، و به مقدار
کافى خورد و سیر شد، و آنها شب گرسنه خوابیدند، صبح خدمت پیامبر (صلی الله علیه و
آله) آمدند پیامبر (صلی الله علیه و آله) نگاهى به آنها کرد و تبسمى فرمود (و بى
آنکه آنها سخنى بگویند) آیه فوق را تلاوت کرد و ایثار آنها را ستود. باید توجه
داشت که داستان اول ممکن است شان نزول آیه باشد، ولى دومى نوعى تطبیق پیامبر (صلی
الله علیه و آله) است که در مورد این میهمانى ایثارگرانه آیه را تلاوت فرمود، بنا
بر این نزول آیات در مورد انصار منافاتى با میزبان بودن على (علیه السلام) ندارد.
3- بعضى گفتهاند این آیه در مورد جنگجویان "احد" نازل شده که هفت نفر
از آنها سخت تشنه و مجروح بودند، کسى آبى به مقدار نوشیدن یک نفر آورد و سراغ هر
یک رفت به دیگرى حواله داد، و او را بر خود مقدم شمرد و سرانجام همگى تشنه جان
سپردند و خداوند این ایثارگرى آنها را ستود. پیام این آیه: سوره حشر آیه 9. . .« و
یوثرون علی انفسهم و لو کان بهم خصاصه» (. . . و آنان ایثار میکنند و ترجیح میدهند
دیگران را بر خودشان، گرچه خود آنها محتاج باشند).
مردی آمد نزد رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) و از گرسنگی
شکایت کرد، رسول خدا فرستادند نزد زنهایشان، آنها گفتند چیزی نداریم جز آب رسول
خدا فرمود: کیست این مرد را امشب طعام بدهد؟
امیرالمومنین (علیه السلام) عرضه داشت، من یا رسول الله و سپس آمد
نزد فاطمه (علیهاسلام) و فرمود: ای دختر رسول خدا من امشب مهمان دارم در خانه غذا
چه داریم؟
فاطمه (علیهاالسلام) فرمود: فقط غذائی برای این دختر بچه داریم ولی
همان را برای مهمان شما ایثار میکنیم.
امیرالمومنین فرمود: ای دختر محمد، دختر را بخوابان و چراغ را خاموش
کن تا غذا نخوردن ما و کمی طعام معلوم نشود آنها شروع کردند به خوردن غذا و
امیرالمومنین دست به سوی غذا می برد ولی چیزی نمیخورد بطوری که مهمان خجالت نکشد
وقتی مهمان دست از غذا کشید ، چراغ را آوردند مشاهده نمودند ظرف غذا پر است از غذا !!
آن شب صبح شد؛ امیرالمومنین به مسجد رفته و با رسول خدا نماز را
خواندند .
رسول خدا نگاهی به امیرالمومنین کرده شدیدا گریستند و فرمودند: ای
علی، خداوند از عمل دیشب شما در عجب و خوشحالی است بخوان این آیه را« و یوثرون علی
انفسهم و لو کان بهم خصاصه »