این سوره مبارکه، در شمار سورههاى قرآن، پنجاه و ششمین سوره و چهل و چهارمین سورهاى است که بر قلب پاک پیامبر (ص) فرود آمده است.
1- نام این سوره
این سوره گران قدر با این آیه آغاز مىگردد
اذا وقعت الواقعه....
هنگامى که آن رویداد بزرگ
رخ دهد؛ رویداد تکاندهندهاى که در روى دادن آن هیچ دروغى نیست و کسى نمىتواند آن
را انکار کند......
واژه «واقعه» بیانگر روز
رستاخیز و فرارسیدن آن روز سهمگین است و نام این سوره نیز از همین واژه و از
نخستین آیه آن برگرفته شده است.
در پاره اى از روایات نیز
از این سوره به سوره «غنى» و یا سوره بىنیازى و ارزانى دارنده بى نیازى تعبیر شده
است.
3. و گروهى نیز بر آنند که همه آیات این سوره در مکه به آن حضرت وحى گردید
5 - دورنمایى از مفاهیم بلند آن
این سوره پس از یاد و نام
بلندمرتبه و شکوهبار و پرمعنویت خدا و پس از توجه دادن به پارهاى از اوصاف او، از
معاد و جهان پس از مرگ و فرا رسیدن روز پرسش و حسابرسى سخن را مىآغازد و از
ویژگىها و گرفتارىها و مشکلات آن روز، و نیز از نعمتها و پاداشها و گروهها
مختلف بندگان خدا در صحنههاى رستاخیز و عالم آخرت سخن مىگوید؛ از بندگان مقرب حق
و مهر و لطف بىکران او بر آنان،
از اصحاب یمین و نعمتهاى
متنوع خدا بر آنان،
از اصحاب شمال و کیفرهاى
تکاندهنده و دردانگیز و دردآور آنها در دوزخ و آتش شعله ور آن،
از حالت احتضار و سکرات
مرگ و مقدمات آن، و از برخى راههاى اثبات معاد و دلائل فرا رسیدن آن پیام مىدهد،
و در جاى جاى آیات خود به قدرت بىکران، دانش وصفناپذیر، نشانههاى یکتایى و
بىهمتایى ذات پاک پدیدآورنده هستى و خداى دنیا و آخرت توجه مىدهد.
اگر بخواهیم دورنمایى از
مفاهیم بلند و ارزشمند این سوره را در چشمانداز پژوهشگران قرار دهیم، این گونه و
با این عناوین روبه رو مىگردیم :
با پدیدار شدن نشانههاى
رستاخیز،
پیدایش رستاخیز،
گروههاى چندگانه از
انسانها در صحنه رستاخیز،
مقربان بارگاه دوست،
یاران راست،
یاران چپ،
ویژگىها و خصوصیت هر کدام
از آنها،
پاداش و کیفر هر کدام از
آنها،
دلایل اثبات معاد و فرا
رسیدن روز رستاخیز،
از راه بیان قدرت بىکران
خدا،
از راه آفرینش انسان از
نطفه،
از راه آفرینش انسان از
خاک بىمقدار،
از راه آفرینشهاى مکرر در
عالم رحم،
از راه توجه دادن به پدیده
مرگ،
از راه جلوهگر شدن روح
حیات در گیاهان،
از راه نزول باران،
از راه توجه دادن به فروغ
آتش و دهها نکته درسآموز و مفاهیم دیگرى که خواهد آمد.
1 . هنگامى که آن رویداد [سهمگین] روى دهد،
2 . در روى دادن آن هیچ گونه
دروغى [در کار] نیست.
3. ( آن رویداد،) پایینآورنده
(گروهى) و بالابرنده (گروهى دیگر )است.
4 .(این) هنگامى [است] که زمین سخت لرزانده شود.
5 . و کوهها سخت فرو پاشند،
6 . و به صورت غبار پراکندهاى درآیند،
7 . و شما [مردم، آن روز] سه دسته شوید:
8 . پس سعادتمندان، چه سعادتمندانى هستند( و راستى چقدر
بلندمرتبهاند)!
9 . و تیرهبختان، چه تیرهبختانى ( و راستى چقدر تیرهبخت هستند )
!
10 . و پیشگامان، همان پیشگامان [در ایمان و آزادگى] هستند،
11 . آنان همان مقربان [بارگاه پروردگار خویش]اند،
12 . در بوستانهاى پرنعمت ( بهشت پرطراوت و زیبا در ناز و
نعمتاند )
13 . ( آنان ) گروهى از پیشینیان هستند،
14 . و اندکى از آیندگان.
15 . ( آنان ) بر تختهایى زربفت و( پرشکوه ) قرار دارند،
16 . در حالى که روبهروى هم بر آنها تکیه زدهاند.