امام حسن (ع ) در کمالات انسانى یادگار پدر و نمونه کامل جدّ بزرگوار خود بود. تا پیغمبر (ص ) زنده بود، او و برادرش حسین در کنار آن حضرت جاى داشتند
امام حسن (ع ) در شب نیمه ماه رمضان سال سوّم هجرت در مدینه تولد یافت . وى نخستین پسرى بود که خداوند متعال به خانواده على و فاطمه عنایت کرد. رسول اکرم (ص ) بلافاصله پس از ولادتش ، او را گرفت و در گوش راستش اذان و در گوش چپش اقامه گفت . سپس براى او گوسفندى قربانى کرد، سرش را تراشید و هموزن موى سرش - که یک درم و چیزى افزون بود - نقره به مستمندان داد. پیامبر (ص ) دستور داد تا سرش را عطرآگین کنند و از آن هنگام آیین عقیقه و صدقه دادن به هموزن موى سر نوزاد سنت شد. این نوزاد را حسن نام داد و این نام در جاهلیت سابقه نداشت . کنیه او را ابومحمّد نهاد و این تنها کنیه اوست
پیامبر اکرم (ص ) به حسن و برادرش حسین علاقه خاصى داشت و بارها مى فرمود که حسن و حسین فرزندان منند و به پاس همین سخن على به سایر فرزندان خود مى فرمود: شما فرزندان من هستید و حسن و حسین فرزندان پیغمبر خدایند.
امام حسن هفت سال و خرده اى زمان جد بزرگوارش را درک نمود و در آغوش مهر آن حضرت بسر برد و پس از رحلت پیامبر (ص ) که با رحلت حضرت فاطمه دو ماه یا سه ماه بیشتر فاصله نداشت ، تحت تربیت پدر بزرگوار خود قرار گرفت .
امام حسن (ع ) در کمالات انسانى یادگار پدر و نمونه کامل جدّ بزرگوار خود بود. تا پیغمبر (ص ) زنده بود، او و برادرش حسین در کنار آن حضرت جاى داشتند، گاهى آنان را بر دوش خود سوار مى کرد و مى بوسید و مى بویید.
از پیغمبر اکرم (ص ) روایت کرده اند که درباره امام حسن و امام حسین (ع ) مى فرمود: این دو فرزند من ، امام هستند خواه برخیزند و خواه بنشینند (کنایه از این که در هر حال امام و پیشوایند).
شیخ صدوق (ره) در علل الشرایع به اسنادش از سدیر نقل میکند که: به همراه فرزندم نزد امام باقر (ع) رفتم و ایشان فرمود: ای سدیر رفتار و عملکرد خودت را به ما بگو آنچنان که هستی تا اگر گرفتار تفریط شده باشی تو را ارشاد کنیم، سدیر میگوید: پیش رفتم تا سخن بگویم. حضرت فرمود: تو چیزی مگو تا من نیاز تو را بیان کنم، بدرستیکه علمی که پیامبر (ص) نزد علی (ع) قرار داد، هر کس آنرا بشناسد مؤمن خواهد شد و هر کس آنرا کتمان کند کافر خواهد شد. آن علم بعد از علی (ع) نزد امام حسن (ع) بود سدیر میگوید بحضرت گفتم: چگونه حسن بن علی (ع) این مقام را داشت در حالی که امر خلافت را به معاویه واگذار نمود. امام باقر (ع) فرمود: ساکت باش، زیرا که امام حسن (ع) به آنچه که انجام میداد آگاهتر بود و اگر آن کار را نمیکرد فاجعه بزرگی رخ میداد.